تبیین عوامل و نقش پیشران‌های مؤثر بر طرح‌های محرک توسعه در الگوی بازآفرینی پایدار با تکیه بر تحلیل خود همبستگی فضایی (مورد مطالعه: شهر کوهسار)
محورهای موضوعی : آموزه‌های بهسازی و نوسازی در بافت های فرسوده شهری
احمد پوراحمد
1
*
,
مدیا حکیمی
2
,
کرامت اله زیاری
3
,
حسنعلی فرجی سبکبار
4
1 - استاد گروه جغرافیای انسانی، دانشگاه تهران، تهران
2 - دانشجوی دکتری جغرافیای انسانی، پردیس البرز دانشگاه تهران، تهران
3 - استاد گروه جغرافیای انسانی، دانشگاه تهران، تهران
4 - دانشیار گروه جغرافیای انسانی (روستایی)، دانشگاه تهران، تهران
کلید واژه: محرک‌توسعه, بازآفرینی پایدار, بافت ناکارآمد شهری, توسعه پایدار, شهر پایدار,
چکیده مقاله :
در طی چند دهه اخیر، رویکرد بازآفرینی شهری در نتیجه تکامل اندیشه¬ها و سیاست¬ها از نوسازی کالبدی به سوی بازآفرینی پایدار شهری با هدف رشد اقتصادی، پویای اجتماعی، ارتقاء کیفیت محیط شهری و پایداری زیست¬محیطی مورد توجه قرار گرفته¬ است. بافت ناکارآمد شهری به عنوان مهمترین محدوده هدف بازآفرینی، پهنه¬هایی از شهر هستند که در مقایسه با سایر پهنه¬های شهری مشکلات عدیده¬ای از نظر اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و ناپایداری زیست¬محیطی دارند. یکی از راهکارهای مهم در راستای بهره¬گیری از محرک¬های توسعه در قالب مجموعه¬ای از اقدامات و طرح¬های شهری برای حل مشکلات محدوده¬های شهری در زمینه¬های گوناگون است. هدف پژوهش حاضر شناسایی عوامل و عناصر محرک¬توسعه و تبیین نقش آنها در الگوی بازآفرینی پایدار در شهرکوهسار است که یکی از مهمترین محدوده¬های ناکارآمد شهری در استان البرز می¬باشد. از این رو شناسایی پیشران¬های محرک¬توسعه و چگونگی توزیع فضایی آنها و تبیین نقش محرک¬توسعه در راستای بازآفرینی پایدار شهری مهمترین مسئله پیشرو است. روش تحقیق از نوع توصیفی و تحلیل¬های کمی و کیفی با تکیه بر نرم¬افزار GIS و با بهره¬گیری از تکنیک خود¬همبستگی موران انجام شده است و نتایج نشان داده است که معیار کالبدی، اجتماعی و زیست¬محیطی به صورت خوشه¬ای و معیار اقتصادی به صورت تصادفی و نامتوازن در شهر کوهسار توزیع یافته است.یافته¬های پژوهش نشان می¬دهد که در شهر کوهسار پیشران¬های محرک توسعه با تمرکز بر ظرفیت¬های اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و محیطی موجود شهری و توزیع آنها در محدوده¬های ناکارآمد می¬تواند نقش بسزایی در تسریع فرایند بازآفرینی پایدار و رفع چالش¬های بافت ناکارآمد داشته باشند.
In recent decades, the urban regeneration approach has shifted from physical renewal towards sustainable urban regeneration as a result of the evolution of thoughts and policies. The goal is to achieve economic growth, social dynamism, improved urban environmental quality, and ecological sustainability. Inefficient urban fabric is identified as the primary target area for the regeneration of urban zones facing numerous economic, social, physical, and environmental challenges compared to other urban areas. One crucial solution in this regard involves harnessing developmental stimuli through a series of urban initiatives and plans to address the issues in various domains of urban areas. The purpose of this research is to identify the factors of catalyst and description of their role in the model of sustainable regeneration in Kohsar city, which is one of the most important inefficient urban areas in Alborz province. Therefore, identifying the drivers of development stimuli, elucidating their spatial distribution, and explaining their role in sustainable urban regeneration are paramount. The research methodology employed is descriptive, utilizing quantitative and qualitative analyses with a focus on GIS software and employing the Moran's I autocorrelation technique. The results indicate that the physical, social, and environmental criteria are clustered, while the economic criterion is randomly and unevenly distributed in Kohsar city. The finding of the research show that in the city of Kohsar , concentrating on the economic, social, physical, and environmental capacities of the existing urban areas and distributing them in inefficient areas can play a crucial role in accelerating the process of sustainable regeneration and addressing the challenges of inefficient urban fabric.
امینی، شیوا و سحر انصاری مهیاری (1400) برندسازی به عنوان محرکی برای احیاء و بازآفرینی شهری، سومین کنفرانس ملی شهرسازی و معماری دانش بنیان، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، 25 آذر 1400.
بنی عامریان، حامد و علیرضا عندلین و لعلا جهانشاهلو (1400) تبیین مدل نظری عوامل مؤثر بر بازآفرینی مراز تاریخی از منظر محرک‌های توسعه شهری، فصلنامه مطالعات مدیریت شهری، سال سیزدهم، شهاره چهل و هفتم، پاییز.
پوراحمد، احمد و اکبر حمیدی و حسین حاتمی نژاد و سعید زنگنه شهرکی (1401) مرور و تحلیلی محتوای کیفی بنیان‌های نظری بازآفرینی شهری، فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات شهرهای ایرانی اسلامی، شماره چهل و هفتم، بهار 1401.
خداوردی، پوریا و امیرمحمد معززی مهر طهران (1395) بازآفرینی شهری مدل برنامه ریزی و مدیریت جریان زندگی، آزاد پیما.
ذاکر حقیقی، کیانوش و الناز سرخیلی (1398) پروژه ای محرک توسعه.
چاپ اول، مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران.
رضایی علی آبادی، فاطمه و سید علی مصطفوی (1401) بازآفرینی بافت‌های ناکارآمد شهری با استفاده از رویکرد پروژه‌های محرک توسعه (مطالعه موردی محله زرگنده تهران) اندیشه راهبردی شهرسازی، دوره 1، شماره 1، صص 138- 152.
رضایی، محمدرضا و نجمه ایزدفر و حمید محمدی (1399) ارزیابی بافت‌های ناکارآمد شهری بر اساس رویکرد بازآفرینی پایدار (مطالعه موردی: بافت ناکارآمد شهر یزد) فصلنامه پژوهش‌های جغرافیایی برنامه ریزی شهری، دوره۸، شماره۲، تابستان.
سرور، رحیم و ناهید نعمتی کوتنایی و محمدباقر نعمتی کوتنایی (1399) تدوین غربالگری و اولویت بندی شاخص‌های برنامه ریزی پروژه‌های محرک توسعه شهری، مورد مطالعاتی: بررسی شاخص‌های احصا شده در کلانشهر تهران، نشریه معماری و شهرسازی آرمان شهر، شماره3، بهار 1399، صص210-310.
شماعی، علی و نرگس احمدی فرد و سیما دائمی (1401) نقش ابعاد گردشگری در بازآفرینی پایدار بافت قدیم شهر یزد، فصلنامه مطالعات شهرهای ایرانی اسلامی، سال دوازدهم، شماره چهل و هشتم، تابستان 1401.
طالبی، مانی و رضا ویسی و مسلم گنجی افسون و سید محمدعلی ثابت قدم (1395) برندسازی شهری در بستر بازآفرینی شهر رشت: دیدگاه¬ها، نظریه¬ها و مصادیق، ناشر رمه.
طبیبان، منوچهر و سیده کهربا سیدبرنجی و سیدحسین بحرینی (1400) ارزیابی تحقق پذیری اصول و معیارهای بازآفرینی پایدار در راستای برنامه ریزی و توسعه پایدار بافت تاریخی (مورد مطالعه: بافت تاریخی: مرکزی شهر رشت)، فصلنامه علمی- پژوهشی نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، سال سیزدهم، شماره دوم، بهار 1400.
عزیزی، محمدمهدی و بهاره بهرا (1396) نقش پروژه¬های محرک توسعه در بازآفرینی بافت مرکزی شهرها، نشریه هنرهای زیبا، معماری و شهرسازی، دوره 22، شماره 4، زمستان 1396، صص 5-16.
عسگری، علی (1390) تحلیل‌های آمار فضایی با ARC GIS، نوبت اول، تهران، سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران.
علی اکبری، اسماعیل و سید مهدی موسی کاظمی و مهناز کشاورز و مجید جلالوند (1399) بازشناسی محرک‌های توسعه مجدد محله‌های شهری (مورد مطالعه: منطقه 12 تهران) پژوهش‌های جغرافیای برنامه ریزی شهری، دوره 8، شماره3، پاییز 1399.
کلانتری خلیلی آبادی، حسین و محمد مسعود و آناهیتا برومند (1393) ارتقاء قلمرو عمومی، محرک فرایند توسعه شهری نمونه موردی: جلفای اصفهان، پایان نامه کارشناسی ارشد، رشته شهرسازی گرایش برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی، دانشکده هنر معماری.
لطفی، سهند (1391) تبارشناسی بازآفرینی شهری، از بازسازی تا نوزایی، آذرخش.
مهین، نسترن و مهسا فتاحیان و احمد رحیمی جونقایی (1401) تحلیلی تأثیر اجرایی پروژه‌های محرک توسعه بر بهبود وضعیت کالبدی محیط‌های مسکونی مطالعه موردی: محله لیمجیر شهر اصفهان، فصلنامه علمی پژوهشی آمایش محیط، شماره 57، تابستان 1401.
هادوی، فرامرز و احمد پوراحمد و مهنار کشاورز و اسماعیل علی اکبری (1396) بازافرینی پایدار بافت ناکارآمد شهری مورد مطالعه: منطقه 10 شهر تهران، آمایش محیط، 10 (37)، صص 167-194.
هاشمی، محمدرضا و اسماعیل شیعه و حسن ذبیحی (1399) مکان یابی موقعیت پردازه‌های محرک توسعه در بافت‌های ناکارآمد شهری (مورد پژوهی ناحیه2 منطقه 18 شهرداری تهران)، مجله باغ نظر، دوره17، شماره 84.
Aitani, K. & Kedar Sathaye, V (2017) New York High Line as urban catalyst: Impact to neighborhood, , City and Territory in the Globalization Age Conference Proceedings, 24th ISUF International Conference, September.
Aleha A, Zahra SM, Qureshi S, Marri SA, Siddique S and Hussain SS (2023) Urban void as an urban catalyst bridging the gap between the community, Frontiers in Built Environment, pp 01-15.
Bloc, T., & Paredis, E (2013) Urban Development Projects Catalyst for Sustainable Transformations: the Need for Entrepreneurial Political Leadership, Journal of Cleaner Production, Centre for Sustainable Development, Department of Political Science, Ghent University, Poel 16, 9000 Gent, Belgium, 50, pp. 181-188.
Davis, J (2009) Urban catalysts in theory and practice, Arq: Architectural Research Quarterly, 13 (3-4) , pp. 295-306.
Donada, J., Santasusagna, A., Rode, S., and Teresa Vadri, M (2020) Bridging the gap between city and water: a review of urban-river regeneration projects in France and Spain, Sci, Total Environ, 700, 134460. doi: 10.1016/j.scitotenv.2019.134460.
Elseragy, A., & Elnokaly, A (2018) Heritage-Led Urban Regeneration as a Catalyst Sustainable Urban Development, Heritage and Economics, 6th International Conference on Heritage and Sustainable Development, Granada, Spain.
Ertan, T & Egercioglu, Y (2016) Historic city center urban regeneration: case of Malaga and Kemeralti, Izmir, Procedia – social and behavioral sciences, Vol 223, pp. 601 - 607.
Finmark, T (2006) Working in Home: A Guidebook for Working Women and Homemakers, Corpcom Services Sdn, Bhd Publication, Singapore.
Giont, Benoit (2010) Urban Regeneration in Europe7 State of the art and Perspectives, Department of Civil and Environment Engineering, Chalmers University, Goteborg.
Glackin, Stephen, Magnus Moglia, and Peter Newton (2022) "Working from Home as a Catalyst for Urban Regeneration" Sustainability 14, no. 19.
Kana, K (2012) An experiment in urban regeneration using culture and art in Senba, Osaka’s historic urban center, with a focus on the regeneration of urban space, City, Culture and Society, 3 (2), 151-163.
Kim, J.Y.; Kim, J.H.; Seo, K.W (2023) The Perception of Urban Regeneration by Stakeholders: A Case Study of the Student Village Design Project in Korea, Buildings 2023, 13, 516.
Leinberger, Ch., & Loh, T (2018) Catalytic Development: (Re)creating Walkable Urban Places, NW Washington, DC: The Brookings.
Li, Y., Ge, Y., Tan, Y., Peng, X., & Huang, Q (2021) On the activation strategy of villages and towns from the perspective of catalyst- take jingfu town, santai county, mianyang city as an example, IOP Conference Series.Earth and Environmental Science, 643 (1).
Lundqvist, M (2007) Sustainable Cities in Theory and Practice A Comparative Study of Curitiba and Portland.
Mccormick, K. S., Anderberg, L. C., & Neij, L (2013) Advancing Sustainable Urban Transformation, Journal of Cleaner Production, 50, pp. 1–11.
Nematikutenaee, N., Salami, F., Asadian, F (2018) Urban Catalyst: Concepts and Requirements.Geography (Quarterly Journal of the Iranian Geography Society), 15 (55) , pp. 321-336.
Oswalk, P. Overmeyer, K. Misselwitz, P (2014) Urban Catalyst: The Power of Temporary Use, Dom Publisher, ISBN 978-3-86922-261-5.
Qazimi, S (2014) Sense of Place and Place Identity, European Journal of Social Sciences Education and Research.1 (1), 306, DOI: 10.26417/ejser.v1i1, pp. 306-310.
Roberts, P. W. & Sykes. H (2000) Urban Regeneration: A hand book, London.
Roger, w (2006) Encyclopedia of the City, Published in the Taylor & Francis e Library.
Salim, M., Peng, X., Almaktary, S., & Karmoshi, S (2017) The Impact of Citizen Satisfaction with Government Performance on Public Trust in the Government: Empirical Evidence from Urban Yemen, Open Journal of Business and Management, 2017, 5, pp. 348-365.
Sarkheyli, E., & Zakerhaghighi, K (2021) Identification, Dimension and Evaluation of Catalytic Projects in Tehran, Iran, Environmental Science & Sustainable Development, 6 (1), 38–51, https: //doi.org/10.21625/essd.v6i1.790.
Sarvar, R., & Nematikutenaee, N (2019) Urban Catalyst-A Strategy for Urban Development Planning and Management.Islamic Azad university, Science and Research Branch, Tehran, Iran, ISBN: 978-964-10-5694-2.
Shu-Yang, F., Bill, F., & Raymond, C (2004) Principles and Practice of Ecological Design, Environmental Reviews, 12 (2), 97-112, DOI: 10.1139/a04-005.
Torres, A (2019) Riverbank regeneration and the Creationof Open-air Spaces Shared by Tourists and Residents in lisbon, Portugal, Journal of Urban Regeneration and Renewal , 12 (4) , pp. 324-335.
Xiaoliang. C, Hong Zhu, Zhenjie Yuan (2020) The cultural politics of urban regeneration in Guangzhou, China Cities.
Xuili. G & Maliene, V (2021) A Review of Studies on Sustainable Urban Regeneration, ASC 2021, 57th Annual Associated Schools of Construction International Conference, Volume 2, 2021, pp. 615-625.
Zhang, T., & Dong, H (2008) Human- centred Design: an Emergent Conceptual Model, Include2009, Royal College of Art, April 8-10, 2009, London Include2009 Proceedings.