تبیین رابطه شهرسازی ایرانی- اسلامی و استرس شهروندان (نمونه مورد مطالعه: محله حکمت شهر تهران)
محورهای موضوعی : شهرسازی اسلامی
خاطره مغانی رحیمی
1
,
حمیدرضا صارمی
2
*
,
سیدعلی صفوی
3
1 - دانشجوی دکتری، گروه شهرسازی و طراحی شهری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
2 - دانشیار، گروه شهرسازی و طراحی شهری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
3 - استادیار، گروه شهرسازی و طراحی شهری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
کلید واژه: استرس شهری, شهر اسلامی, محله حکمت شهر تهران.,
چکیده مقاله :
به دلیل رشد شتابان شهرنشینی در خاورمیانه و چالش‌های بسیار آن، به‌ویژه کاهش سلامت روان و افزایش استرس شهروندان، انگاره‌ها و رویکردهای بسیاری برای مقابله با این چالش‌ها مطرح شده است. با توجه به انطباق شهرسازی اسلامی با فرهنگ بومی شهرهای مسلمانان از جمله ایران به نظر می‌رسد، این رویکرد میتواند برای مقابله با چالش استرس شهری در این شهرها مؤثر باشد. اما تاکنون مطالعه‌ای در راستای پیوند شهر اسلامی و استرس شهری مشاهده نشده است. به همین منظور این پژوهش با هدف تبیین رابطه استرس محیطی گزارش شده شهروندان و شاخص‌های شهر ایرانی- اسلامی در محله حکمت شهر تهران انجام شده است. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و داده‌های موردنیاز با استفاده از روش‌های کمی و کیفی مانند پرسشنامه، مشاهده و مطالعات کتابخانه‌ای جمع‌آوری و سپس با استفاده از تحلیل رگرسیونی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد، همبستگی بالایی بین شهرسازی ایرانی- اسلامی و استرس شهری گزارش شده شهروندان وجود دارد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد، شاخص‌های ارتباط با آسمان، پیاده‌مداری، شاخص‌های کیفیت مسکن، امنیت، آسایش و آرامش، مقیاس انسانی، هویت، سرزندگی و مشارکت به‌ترتیب مهم‌ترین شاخص‌های شهرسازی ایرانی- اسلامی مؤثر بر استرس شهروندان هستند. درواقع ارتقاء شاخص‌های شهر ایرانی- اسلامی در محلات شهرهای ایران استرس شهروندان را تا حد چشمگیری کاهش خواهد داد.
Today's cities do not have the ability to respond to the psychological needs of citizens causing stress and mental illness. Exposure to environmental stress is the most important factor in increasing mental disorders in cities (Streit et al., 2014: 352). In fact, the stress of modern urban life can be a reason for the growth of mental disorders (Kennedy & Adolphs, 2011: 452) in the cities of Muslim countries, including Iran. Stress caused by the urban environment, in addition to being an important factor in causing physical diseases (such as types of cancer, cardiovascular diseases, digestive diseases) and mental diseases (such as depression, schizophrenia, isolation of people, etc.), the number of moral abnormalities in it also increases and this environment reduces the security of citizens. In addition to this stress due to the imposition of high medical costs on citizens, it also causes the loss of human capital in the city. For this reason, it is necessary for urban planners and designers to consider stress as an important principle in their plans and to avoid actions that fuel this mental confusion.In fact, due to the rapid growth of urbanization in the world, especially in the Middle East and Iran, and its many challenges and issues, particularly the reduction of mental health and the increase of citizens' stress, a comprehensive approach is needed to reduce environmental stress and to promote urban mental health. It also seems that the Islamic city can be an effective approach in this field due to its adaptation to the native culture of Muslim cities. However, considering that many studies in the field of social sciences have pointed to the impact of Islamic teachings on mental health and stress, so far, no study has been conducted on the link between the Islamic city and urban mental health or urban stress. In fact, the relationship between urban stress as the most important factor in reducing urban mental health and Islamic urbanism has not been investigated so far. For this purpose, this research was conducted with the aim of clarifying the relationship between the environmental stress reported by citizens and the indicators of the Iranian-Islamic city in Hikmat neighborhood in Tehran. According to the research conducted by MoghaniRahimi and his colleagues, this area is one of the most stressful areas of Tehran (MoghaniRahimi et al., 2024: 4). For this purpose, in this research, Hekmat neighborhood, which is one of the neighborhoods of this district, has been selected as the study sample.
Keywords:Hekmat Neighborhood of Tehran, Islamic City, Urban Stress.
Methods
This research is a descriptive-analytical research with a comparative approach, where the
required data has been collected using quantitative and qualitative methods such as questionnaires, observation, library studies and then analyzed using regression analysis. In order to measure the conformity of urban blocks with the Iranian-Islamic city, 27 indicators presented in Table 1 have been examined through the introduced criteria. Also, the amount of urban stress was obtained by using a question related to how stressful the residents consider their living environment. According to the study sample population and Cochran's formula (confidence level 95%, error 0.05%, and normal variable 1.96), the minimum number of questionnaires was 379 people, then the sample in the study was distributed using a proportional stratified sampling method. Also, the reliability of the questionnaire was checked with Cronbach's alpha coefficient and the value was calculated as 0.73.
Results
After identifying the indicators, according to the purpose of the research, the data related to the indicators of the Iranian-Islamic city are considered as independent variables and their relationship with the level of stress reported by the citizens (using the question of the questionnaire: In your opinion, how stressful is your living environment (home, street, neighborhood) Enter a number from one to one hundred.) was investigated through regression analysis. Based on the studies of Moghani and his colleagues, this question has a lot of correlation with urban stress and explains the stress of citizens (MoghaniRahimi et al., 2024: 4). In fact, in this section, the data related to the stressfulness of people's living environment as a dependent variable and the data related to the Iranian-Islamic city as an independent variable have been analyzed in SPSS software. As shown in Table 2, the value of the correlation coefficient between variables is 0.645, which indicates a high correlation between Iranian-Islamic urban planning and urban stress reported by citizens. Also, the adjusted or modified coefficient of determination shows that 58% of the total changes in the stressfulness of people's living environment depend on the conformity of the block of residence with the indicators of Iranian-Islamic urban planning in their living area. In other words, Islamic Iranian urban development indicators predict 58% of the variance of the dependent variable.
With a confidence level of 95%, it can be concluded that the influence of indicators of social interactions, connection with nature, access to services, mixing of uses, safety, justice, legibility, access to collective spaces, social support, social cohesion, social integration, social capital, spatial diversity, public health and social diversity are not significant on the stress level of citizens. This index does not affect the dependent variable because its error value or significance level is greater than 0.05. Of course, this issue needs more investigation and it is necessary to investigate it in other study samples and mostly different questionnaires. Also, using the beta coefficients of the sky and pedestrian connection indicators with a coefficient of (0.275), indicators of housing quality, security and comfort and tranquility with an importance coefficient of (0.182), human scale with a coefficient of (0.152), identity with a coefficient of (0.139), vitality with a coefficient of (0.133), participation with a coefficient of (0.127), respectively, the most important indicators of Iranian-Islamic urban planning are effective on the reported stress of citizens. All these indicators have a negative effect on the stress level of citizens, and by improving them, the environmental stress in citizens can be significantly reduced. As shown in Table 4, the identification of the indicators of connection with the sky and pedestrian orbit as the most important effective indicators demonstrates that the most important stressful indicator related to the Iranian-Islamic city in the neighborhood of Hikmat is feeling and lack of observation and connection with the sky and lack of orbit in this area. In the cities of the past, due to the low height of the buildings, the urban man established a very good connection with the sky and the cities were in a deep connection with the sky. But today, high-rise buildings in cities, especially in the 1st district of Tehran municipality, and the study sample of this research, which has faced a rapid trend in recent years, has severely affected the mental health of citizens in this area. Also, neighborhoods in the past cities were very walkable, and citizens benefited from many advantages of walking, especially in the field of health.
Conclusion
Due to the rapid growth of urbanization in the world, especially in the Middle East and Iran, and its many challenges and issues, notably the decrease in mental health and the increase in stress of citizens, many ideas and approaches have been proposed to deal with these challenges. Considering the adaptation of Islamic urban planning to the native culture of Muslim cities, including Iran, it seems that this approach can be effective in dealing with the challenge of urban stress in these cities. However, considering that many studies in the field of social sciences have pointed to the impact of Islamic teachings on mental health and stress, so far no study has been conducted on the link between the Islamic city and urban mental health or urban stress. In fact, the relationship between urban stress as the most important factor in reducing urban mental health and Islamic urbanism has not been investigated until now. For this purpose, this research was conducted with the aim of clarifying the relationship between the environmental stress reported by citizens and the indicators of the Iranian-Islamic city in Hikmat neighborhood in Tehran.
The findings of this research show that there is a high correlation between Iranian-Islamic urban planning and urban stress reported by citizens. Also, by using the beta coefficients of the indicators of connection with the sky and pedestrian orbit, indicators of housing quality, security and comfort and peace, human scale, identity, vitality, and participation, respectively, the most important indicators of Iranian-Islamic urban planning are effective on the reported stress of citizens. All these indicators have a negative effect on the stress of citizens, and by improving them, the environmental stress in citizens can be significantly reduced.
References
Kennedy, Daniel P.; Adolphs, Ralph (2011) "Social neuroscience: Stress and the city". Nature, 474(7352), 452–453. doi:10.1038/474452a
MoghaniRahimi, K., Behzadfar, M., &Jalilisadrabad, S. (2024) "Identifying urban stressors: A case study in Zone 8, Municipal District 1, Tehran, Iran". Journal of Urban Planning and Development, 150(4). https://doi.org/10.1061/JUPDDM.UPENG-4914
Streit, Fabian; Haddad, Leila; Paul, Torsten; Frank, Josef; Schäfer, Axel; Nikitopoulos, Jörg; Akdeniz, Ceren; Lederbogen, Florian; Treutlein, Jens; Witt, Stephanie; Meyer-Lindenberg, Andreas; Rietschel, Marcella; Kirsch,Peter; Wüst, Stefan (2014) "A functional variant in the neuropeptide S receptor 1 gene moderates the influence of urban upbringing on stress processing in the amygdala". Stress, 17(4), 352–361. doi:10.3109/10253890.2014.921903
انصاری‌مقدم، مجتبی (1399) «واکاوی راهکارهای انگیزشی سلامت روان در آموزه‌های اسلامی»، مطالعات علوم قرآن، دوره 2، شماره 4، صص 81-104.
انصاری، ابراهیم (1381) «جایگاه اجتماعی محله در شهرهای اسلامی با تأکید بر اصفهان»، مجله پژوهشی علوم انسانی دانشگاه اصفهان، دوره 13، شماره 1، صص 15-26.
اورعی‌یزدانی، بدرالدین (1380) «آرمان شهر و روش‌های حکومت آرمانی در تفکر اسلامی»، علوم انسانی دانشگاه سیستان و بلوچستان، شماره 17، صص 37-52.
آزاد مرزآبادی، اسفندیار و یوسف اعظمی (1395) «مبانی ایجاد استرس از دیدگاه اسلام»، نشریه پژوهش سلامت، شماره 2، صص 125-132.
آیشم، معصومه (1400) «شاخص‌های شهر اسلامی از منظر آرمان‌های نظام جمهوری اسلامی ایران براساس مبانی»، فرهنگ معماری و شهرسازی اسلامی، دوره6، شماره 2، صص 211-232.
آیشم، معصومه و مرتضی میرغلامی و احد نژادابراهیمی (1401) «آینده‌پژوهی جایگاه ارزش‌های شهر اسلامی- ایرانی در بافت‌های تاریخی با رویکرد تحلیل ساختاری و سناریونگاری؛ (نمونه موردی: بافت تاریخی تبریز)»، مطالعات‌محیطی هفت‌حصار، دوره ۱۰، شماره 40، صص 131-138.
بابائی سالانقوچ، احسان و محمد مسعود و محمود محمدی (1393) «تبیین یک چهارچوب مفهومی برای «شهر اسلامی»»، روش‌شناسی علوم انسانی، دوره 20، شماره 80، صص 109-140.
بلالی اسکویی، آزیتا و محمدعلی کی‌نژاد و حمید غفاری (1402) «واکاوی و تبیین مؤلفههای معاشرت‌پذیری فضاهای همگانی در شهرهای ایرانی- اسلامی (نمونه‌پژوهی: پیاده‌راه عالی‌قاپو اردبیل)»، هویت شهر، دوره 17، شماره 54، صص 5-16.
بلالی اسکویی، آزیتا و مهدی حمزه‌نژاد (1400) «شهر اسلامی از نظریه تا بیانیه»، جهاد دانشگاهی قزوین، قزوین.
بیات، بهرام (1393) «رویکرد اسلامی به شهر؛ ویژگی‌های شهر اسلامی»، فصلنامه علمی نظریه‌های اجتماعی متفکران مسلمان، دوره 4، شماره 1، صص 137-167.
پوراحمد، احمد و سیروس موسوی (1389) «ماهیت اجتماعی شهر اسلامی»، فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی، شماره 2، صص 1-12.
پورجعفر، محمدرضا و علی پورجعفر و سیما صفدری (1394) «انواع شهر اسلامی و اشاراتی به نحوه شاخص‌سازی در راستای شهری آرمانی- اسلامی»، پژوهش‌های معماری اسلامی، دوره 3، شماره 8، صص 3-17.
پورمحمدی، مرضیه و سیدحسین بحرینی و زهره داودپور (1398) «شهر اسلامی: تخیل یا واقعیت»، دانش شهرسازی، دوره 3، شماره 2، صص 33-47.
پورمحمدی، مرضیه، سیدمحسن حبیبی، سیدحسین بحرینی و زهره داودپور (1401) «رد نظریۀ شهر اسلامی به عنوان فرم»، باغ نظر، دوره 19، شماره 107، صص 99- 110.
تقی‌زاده، محمد (1378) «صفات «شهراسلامی» در «متون اسلامی»»، هنرهای زیبا، 4، 5، صص 47-61.
حبیبی، سیدمحسن (1375) «کتاب از شار تا شهر: تحلیلی تاریخی از مفهوم شهر و سیمای کالبدی آن: تفکر و تأثر»، تهران، دانشگاه تهران.
حبیبی، ماندانا و حسین مجتبی‌زاده (1398) «سنجش خوانش ادراکی شهروندان منطقه 20 شهر تهران از ویژگی‌های شهر اسلامی»، جغرافیا (فصلنامه علمی انجمن جغرافیایی ایران)، دوره 17، شماره 62، صص 138- 156.
حبیبیان، هما (1394) «تطبیق شاخص‌های شهرسازی اسلامی در فضای شهری (نمونه موردی: راسته‌بازار مظفریه شهر همدان)»، مطالعات محیطی هفت‌حصار، دوره ۳، شماره 11، صص 19- 32.
حبیبیان، هما و نسیم جلالیان (1394) «تطبیق شاخص‌های شهرسازی اسلامی در فضای شهری»، همایش ملی معماری و شهرسازی بومی ایران، یزد.
حسینی‌زاده آرانی، سیدسعید و عبدالحسین کلانتری (1394) «دین، سلامت روان و احساس تنهایی بررسی نسبت میان میزان دینداری و سلامت روان با احساس تنهایی (مورد مطالعه: شهروندان تهرانی)» جامعه‌شناسی کاربردی، دوره 26، شماره 4، صص 25-44.
حسینی، زهرا و سیده فاطمه رحیمی و تیمور آقاملایی و محمدرضا میری و رضا دستجردی و فاطمه سلمانی (1402) «طراحی، اجرا و ارزشیابی برنامه ارتقای سلامت روان مبتنی بر نظریه لازاروس و فولکمن بر مدیریت استرس در زنان شاغل دارای تعارض کار و زندگی»، طب پیشگیری، دوره 10، شماره 3، صص ۳۱۲-۳۱۷.
خاتمی، سیدمهدی (1398) «بازاندیشی در مفهوم شهر اسلامی؛ تحلیلی پیرامون برداشت‌های مختلف از مفهوم شهر اسلامی و تبیین ضرورت خوانش اخلاقی» نقش جهان، دوره ۹، شماره 3، صص 157-166.
دانشپور، عبدالهادی و الهام شیری (1394) «عناصر کالبدی کارکردی شکل‌دهنده به هویت بافت‌های تاریخی شهر ایرانی اسلامی»، نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری‌های نوین معماری و شهرسازی، دوره ۵، شماره 1، صص 17- 25.
درستکار، احسان و مهسا نجارصادقی (1401) «تبیین آراء مطرح در شهرسازی اسلامی بر مبنای رویکرد تلفیقی: تحولات دوران»، گفتمان طراحی شهری، دوره ۳، شماره 3، صص 97- 113.
رحیمی، حسین (1386) «در جست‌وجوی شهر اسلامی پایدار»، نشریه پیک‌نور، دوره 5، شماره 2، صص 90-100.
روشنی‌نژاد، مهین‌دخت و محمد عمران‌نسب و پرویز کمالی و مهدی حسن‌زاده (1379) «ارتباط بین اعتقادات دینی و سلامت روان دانشجویان»، نشریه پرستاری ایران، دوره ۱۳، شماره 25، صص 28- 35.
سرایی، محمد‌حسین و امیررضا خاوریان گرمسیر (1397) «همگام‌سازی شهر اسلامی با چارچوب‌های مدیریت شهری الکترونیک در فضای شهر ایرانی- اسلامی»، فصلنامه شهر پایدار، دوره 1، شماره 2، صص 97- 103.
شهرداری منطقه 1 تهران (1389) «سند راهبردی محله حکمت».
صارمی، حمیدرضا و بهاره بهرا (۱۴۰۰) «مؤلفههای کیفیت مکان در شهر ایرانی اسلامی»، فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی، 43، صص 5-24.
صارمی، حمیدرضا و طاهر پریزادی و مهدی خداشناس (1396) «اصول معماری و شهرسازی اسلامی ایرانی با تأکید بر مکتب اصفهان»، تهران، اول و اخر.
صارمی، حمیدرضا و آزاده جلالی (1401) «تجلی شهر ایرانی- اسلامی در آراء سیاسی و اقدامات شهرسازی خواجه نظام‌الملک طوسی»، فصلنامه علمی نظریه‌های اجتماعی متفکران مسلمان، دوره 12، شماره 1، صص 31-48.
صارمی، حمیدرضا و محمدامین شاه‌محمدی دانشور (1394) «پیش‌درآمدی بر حکمت هنر اسلامی»، تهران، آفتاب توسعه.
صارمی، حمیدرضا و مسعود صارمی (1390) «تحلیل جایگاه شهر و زیبایی در هنر اسلامی»، مطالعات شهر ایرانی اسلامی، دوره 1، شماره 4، صص 11- 101.
صارمی، حمیدرضا و شیما کشاورزی (1400) «تبیین اندیشه آرمانشهری با رویکرد شهر اسلامی در دیدگاه آیت‌الله جوادی‌آملی»، فصلنامه علمی نظریه‌های اجتماعی متفکران مسلمان، دوره 11، شماره 4، 157-182.
صفایی‌پور، مسعود و جعفر سعیدی (1396) «تحلیلی تاریخی بر عناصر و ساختار کالبدی فضایی شهرهای ایرانی - اسلامی»، اسلام و مطالعات اجتماعی، دوره 5، شماره 3، صص 95- 125.
عشریه، روح‌الله و حسن ستاری ساربانقلی و محمدرضا پاکدل و عزیز جوانپور هروی (1399) «الگوی اسلامی ایرانی شهر مطلوب در اندیشة ملاصدرا»، فصلنامه علمی مطالعات الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی، دوره 8، شماره 1، صص 195- 224.
کلانتری خلیل‌آباد، حسین و مهدی حقی و محسن دادخواه (1393) «مؤلفههای اجتماعی الگوی شهرسازی ایرانی و اسلامی»، نقش جهان، دوره ۴، شماره 1، صص 17-26.
محیط‌آرا، محمد و عباس ملک‌حسینی و مجید شمس (1397) «الگویی راهبردی از محله پایدار شهر اسلامی- ایرانی (محله بنیاد شهر قم)»، فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، دوره 10، شماره 3، صص 361-381.
مردانی، سیده زهرا (1394) «طبقه‌بندی آراء متفکران مطالعات شهر اسلامی»، باغ نظر، دوره 12، شماره 35، صص 65-74.
مروتی، سهراب و فرشته دارابی (1393) «واکاوی مدل ارزیابی شهر اسلامی با رویکردی بر قرآن کریم (نمونه مورد ارزیابی: شهر ایلام)»، مطالعات فهم قرآن، دوره 2، صص 53- 76.
مغانی رحیمی، خاطره و مصطفی بهزادفر و سمانه جلیلی‌صدرآباد (1400) «برنامه‌ریزی شهری درمانگر استرس (نمونه مطالعاتی: ناحیه 8 منطقه 1 شهرداری تهران)».
پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علم و صنعت ایران.
مغانی رحیمی، خاطره و مصطفی بهزادفر و سمانه جلیلی‌صدراباد (الف 1401) «برنامه‌ریزی شهری درمانگر استرس (نمونه مطالعاتی: ناحیه 8 منطقه 1 شهرداری تهران)»، فصلنامه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی ایران، شماره 27، صص 19-33.
مغانی رحیمی، خاطره و مصطفی بهزادفر و سمانه جلیلی‌صدراباد (ب 1401) «تبیین مدل مفهومی برنامه‌ریزی شهری درمانگر استرس»، اقتصاد و برنامه‌ریزی شهری، دوره 4، شماره 1، صص 52- 77.
مغانی رحیمی، خاطره و مصطفی بهزادفر و سمانه جلیلی‌صدراباد (ج ۱۴۰۱).
«رتبه‌بندی نواحی منطقه 1 شهرداری تهران براساس استرس شهری از نظر متخصصان».
پنجمین همایش ملی فناوری‌های نوین در مهندسی معماری، عمران و شهرسازی ایران، ایران، تهران.
مقدّسی، سید محمدهادی (1400) «ارزیابی تفاسیر آرمان‌شهر در حکمت مدنی اسلامی»، فصلنامه علمی پژوهشی آیین حکمت، صص 12، 46.
منصوری، سید امیر (1392) «سازمان فضایی در شهر اسلامی ایران»، هنر و تمدن شرق، دوره 1، شماره 1، صص 135-170.
مولایی، اصغر (1402) «تبیین اصول و مبانی شهر و شهرسازی اسلامی بر مبنای احکام ثابت»، نظریه‌های اجتماعی متفکران مسلمان، دوره 13، شماره 1، صص 127-144.
مولائی، اصغر (1396) «تبیین نظم شهر اسلامی بر اساس احکام ثابت»، مجله علمی «فلسفه دین»، دوره 14، شماره 4، صص 855- 887.
مولائی، اصغر و صدیقه بهرامی (1401) «تبیین مبانی فقهی شهر هوشمند در شهر ایرانی اسلامی»، اقتصاد و برنامه‌ریزی شهری، دوره 3، شماره 2، صص 198-214.
ناری قمی، مسعود (1389) «مطالعه‌ای معناشناختی در باب مفهوم درونگرایی در شهر اسلامی»، معماری و شهرسازی (هنرهای زیبا)، شماره 43، صص 69- 82.
نقی‌زاده، محمد (1377) «صفات «شهر اسلامی» در «متون اسلامی»».
هنرهای زیبا، ٤(۵)، صص 47-۶۱.
نقی‌زاده، محمد (1389) «تأملی در چیستی شهر اسلامی»، مطالعات شهر ایرانی اسلامی، دوره 1، شماره 1، صص 1-14.
نقی‌زاده، محمد (1396) «شهر اسلامی: از اندیشه تا ظهور»، تهران، سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی.
نقی‌زاده، محمد (1394) «الگو، مبانی، ارکان، صفات و اصول شهر اسلامی»، فرهنگ معماری و شهرسازی اسلامی، دوره ۱، شماره 1، صص 63-80.
هرزندی، سارا و محمد مسعود و ناصر براتی (1401) «رهیافتی به آموزه‌های مفهوم شهر اسلامی برای شهرسازی امروز»، دانش شهرسازی، دوره 6، شماره 2، صص 41-59.
Abu-Lughod, J. L., (1987) "The Islamic CityHistoric Myth, Islamic Essence, and Contemporary Relevance", International Journal of Middle East Studies, 19(2), 155–176. Adli, m. (2011) "Urban stress and mental health", Cities, Health And Well-Being Hong Kong, November 2011.
Aldous, G. (2013) "The Islamic city critique: Revising the narrative". J Econ Soc Hist Orientm, 56(3):471-93.
Aldous, G. (2013). "The Islamic City Critique: Revising the Narrative". Journal of the Economic and Social History of the Orient, 56(3), 471-493. https://doi.org/10.1163/15685209-12341315.
AlSayyad, N. (1991) "Cities and caliphs: On the genesis of arab muslim urbanism". Westport: Greenwood Press.
Alsayyad, N. (1996) "The study of Islamic urbanism: An historiographic essay". Built Environ, 22(2).
Benhadda, A. (2020) "The city in the Islamic World: From Imitiation to Modernization: A Reading of The Arab City and Modernity [Review of The Arab City and Modernity, by K. Ziyadeh]". AlMuntaqa, 3(2), 88–96. https://www.jstor.org/stable/10.31430/almuntaqa.3.2.0088.
Burckhardt, T. (1976) "Art of Islam: Language and meaning". London: World of Islam Festival Publishing Company Limited.
Burckhardt, T. (1992) "Fez: City of Islam". Cambridge: Islamic Texts Society; 1992.
Buttazzoni A, Doherty S, Minaker L. (2021) "How Do Urban Environments Affect Young People's Mental Health? A Novel Conceptual Framework to Bridge Public Health, Planning, and Neurourbanism". Public Health Rep. Feb 9:33354920982088. doi: 10.1177/0033354920982088. Epub ahead of print. PMID: 33563094.
Chrisinger, Benjamin W.; King, Abby C. (2018). "Stress experiences in neighborhood and social environments (SENSE): a pilot study to integrate the quantified self with citizen science to improve the built environment and health". International Journal of Health Geographics, 17(1), 17–. doi:10.1186/s12942-018-0140-1.
Dykas MJ, Goplen J, Ewart CK, Gump BB. (2021) "Early Adolescents’ Risk Taking Propensity, Urban Stress, and Affiliation With Risky Peers". The Journal of Early Adolescence. 41, 5. doi:10.1177/0272431620939192.
Evans, Brittany E.; Huizink, Anja C.; Greaves-Lord, Kirstin; Tulen, Joke H. M.; Roelofs, Karin; van der Ende, Jan; Santana, Geilson Lima (2020b) "Urbanicity, biological stress system functioning and mental health in adolescents". PLOS ONE, 15(3), e0228659–. doi:10.1371/journal.pone.0228659.
Fett, Anne-Kathrin J.; Lemmers-Jansen, Imke L.J.; Krabbendam, Lydia (2019) "Psychosis and urbanicity". Current Opinion in Psychiatry, 32(3), 232–241. doi:10.1097/yco.0000000000000486.
Hakim BS. (1986) "Arabic-Islamic cities: Building and planning principles". London: KPI.
Hernandez, Daphne C.; Daundasekara, Sajeevika S.; Zvolensky, Michael J.; Reitzel, Lorraine R.; Maria, Diane Santa; Alexander, Adam C.; Kendzor, Darla E.; Businelle, Michael S. (2020) "Urban Stress Indirectly Influences Psychological Symptoms through Its Association with Distress Tolerance and Perceived Social Support among Adults Experiencing Homelessness". International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(15), 5301–. doi:10.3390/ijerph17155301.
Hourani, A. (1970) "The Islamic city". University of Pennsylvania Press (January 1, 1970), 978-0571090853.
Jalilisadrabad, S., Behzadfar, M., Moghani Rahimi, K. (2023) "Stress Relief Urban Planning". Springer. https://doi.org/10.1007/978-981-99-4202-2.
Karakas Demir, H. (2023) "Challenging the Islamic City Paradigm: A Trial for Ottoman Urban Spaces through the Lens of Collective Action Theory". Bilig(106), 109-144. https://doi.org/10.12995/bilig.10605.
Kennedy, Daniel P.; Adolphs, Ralph (2011) "Social neuroscience: Stress and the city". Nature, 474(7352), 452–453. doi:10.1038/474452a.
Lapidus, IM. (1984) "Muslim Cities in the Later Middle Ages". Cambridge University Press; 1984.
Lapidus, IM. (2022) "Middle Eastern Cities: A Symposium on Ancient, Islamic, and Contemporary Middle Eastern Urbanism". University of California Press; First Edition (July 15, 2022). 978-0520365940.
Lazarus, R. S., & Folkman, S. (1984). "Stress, appraisal, and coping". New York: Springer Publishing Company.
Lederbogen, F., Kirsch, P., Haddad, L. et al. (2011) "City living and urban upbringing affect neural social stress processing in humans". Nature 474, 498–501.
Lederbogen, Florian; Haddad, Leila; Meyer-Lindenberg, Andreas (2013) "Urban social stress – Risk factor for mental disorders". The case of schizophrenia. Environmental Pollution, 183, 2–6. doi:10.1016/j.envpol.2013.05.046.
Marçais W. (1928) "Islam and urban life". Rep Sess Acad Inscr BLett, 72(1):86-100. [French].
Marçais, G. (1954) "L'Architecture musulmane d'Occident Tunisie Algérie Maroc Espagne Sicile". Published by Arts et Métiers Graphiques Paris, 1954.
Meloni, A., Fornara, F., & Carrus, G. (2019) "Predicting pro-environmental behaviors in the urban context: The direct or moderated effect of urban stress, city identity, and worldviews". Cities, 88, 83–90. doi:10.1016/j.cities.2019.01.001.
Moghani Rahimi, K., Behzadfar, M., & Jalilisadrabad, S. (2024). "Identifying urban stressors: A case study in Zone 8, Municipal District 1, Tehran, Iran". Journal of Urban Planning and Development, 150(4). https://doi.org/10.1061/JUPDDM.UPENG-4914.
Milgram, S. (1970) "The Experience of Living in Cities". Science, 167(3924), 1461–1468. doi:10.1126/science.167.3924.1461.
Mortada, H. (2003) "Traditional Islamic principles of built environment". 1P stP Edition. Abingdon: Routledge Curzon.
Mubi Brighenti, Andrea; Pavoni, Andrea (2017) "City of unpleasant feelings". Stress, comfort and animosity in urban life. Social & Cultural Geography, 1–20. doi:10.1080/14649365.2017.1355065.
Nasr, SH. (1987) "Traditional Islam in the modern world". London: Kegan Paul International; 1987.
Nasr, SH. (1990) "Islamic art and spirituality". London: State University of New York Press.
Prindle. Richard A. (1968). "Health Aspects of the Urban Environment". Public Health Reports (1896-1970), 83(7), 617-621. doi:10.2307/4593367.
Pykett, Jessica; Osborne, Tess; Resch, Bernd (2020) "From Urban Stress to Neurourbanism: How Should We Research City Well-Being?". Annals of the American Association of Geographers, 1–16. doi:10.1080/24694452.2020.1736982.
Quinn, Kelly; Kaufman, Jay S.; Siddiqi, Arjumand; Yeatts, Karin B. (2010) "Stress and the City: Housing Stressors are Associated with Respiratory Health among Low Socioeconomic Status Chicago Children", 87(4), 688–702. doi:10.1007/s11524-010-9465-1.
Raymond, A. (1994) "Islamic City, Arab City: Orientalist Myths and Recent Views". British Journal of Middle Eastern Studies, 21(1), 3–18. http://www.jstor.org/stable/195564.
Shannon, Megan M.; Clougherty, Jane E.; McCarthy, Clare; Elovitz, Michal A.; Nguemeni Tiako, Max Jordan; Melly, Steven J.; Burris, Heather H. (2020) "Neighborhood Violent Crime and Perceived Stress in Pregnancy". International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(15), 5585–. doi:10.3390/ijerph17155585.