شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر شکوفایی شهری با رویکرد آیندهنگاری(مطالعه موردی: شهر تهران)
محورهای موضوعی : شهرسازی اسلامیزینب علاماتی 1 , علیرضا کلدی 2 * , مهرداد نوابخش 3
1 - دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - استاد گروه جامعه‌شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 - استاد گروه جامعه‌شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
کلید واژه: توسعه شهری, آینده نگاری, تهران, MicMac, عدم قطعیت,
چکیده مقاله :
چالش‌های زندگی نوین شهری نظیر؛ رقابت بین شهرها و نواحی شهری، پایداری شهری، نیاز به استفاده از فرصتها و دوری از تهدیدها در تحولات اجتماعی و فرهنگی، تغییرات جمعیتی انبوه و مشکلات محیطی و اجتماعی موجب روی آوردن به رویکرد آیندهنگاری در برنامهریزی شهری و بهره‌گیری از ابزارهای گوناگون برای ساختن آینده مطلوب در شهرها شده است. هدف اصلی این پژوهش شناسایی و تحلیل عوامل کلیدی مؤثر بر توسعه و شکوفایی شهری با رویکرد آیندهنگاری است. این پژوهش از نظر روش توصیفی-تحلیلی و از نظر هدف کاربردی است و عوامل کلیدی مؤثر بر شکوفایی شهر تهران را با رویکرد آیندهنگاری مورد‌مطالعه قرار می‌دهد. جامعه آماری پژوهش حاضر از کلیه کارشناسان و نخبگان حوزه مدیریت شهری و برنامهریزی شهری تشکیل و حجم نمونه بر اساس مدل کوکران تعداد سی نفر تخمین زده شده است. در این پژوهش پس از مصاحبه با صاحب نظران، به منظور کدگذاری و ارزیابی داده‌ها از مدل آزمون میانگین در نرم افزار spss و به‌منظور تحلیل سناریوهای موجود از نرم افزار MicMac استفاده گردید. براساس یافته‌های پژوهش، وضعیت اقتصادی و مدیریت شهری، مهم‌ترین عوامل پیشران مؤثر بر توسعه و شکوفایی شهر تهران است و در نهایت دو عامل وضعیت اقتصادی و مدیریت شهری به‌عنوان دو محور اصلی جهت ارائه سناریوها تعیین شدند. بنابراین چهار سناریو برای آینده توسعه کلانشهر تهران، قابل توصیف است که عبارتند از بهبود وضعیت اقتصادی و مدیریت یکپارچه شهری (تهران پایدار)، بهبود وضعیت اقتصادی و مدیریت چندگانه شهری (تهران توانمند)، رکود اقتصادی و مدیریت چندگانه شهری (تهران آسیب‌پذیر) و رکود اقتصادی و مدیریت یکپارچه شهری (تهران ناپایدار) که سناريوی اول مطلوب است و سایر سناریوها به سوی وضعيت مناسبی پيش می‌رود که مطابق با آن راهبردها در ابعاد محیطی، اقتصادی، کالبدی-فناوری، اجتماعی و اداری سیاسی ارائه شده‌اند.
Identifying Key Factors Affecting Urban Prosperity
with a Foresight Approach (Case Study: Tehran)
Zeynab Alamati*
Alireza Kaldi**
Mehrdad Navabakhsh***
Half of the world's 7.7 billion people live in cities. In such a way that the accelerated process of urban population growth, urbanization and the emergence of megacities has put human societies in an unbalanced situation.Therefore, it is necessary to pay attention to the various dimensions of urban development and prosperity and basic planning for cities, and it has caused urban planners to look for new foresight approaches and use various tools to build a desirable future in cities.Tehran is not an exception to this rule and is facing new needs, challenges, and in fact newer and more serious uncertainties that require preparation to manage them and the application of foresight science in line with the future development of urban spaces and identifying comprehensive solutions for managing urban development and solving problems.Therefore, the approach of futurism by dealing with a wide range of future conditions by adopting participatory and reasoning approaches in the field of planning, emphasizes on finding the main and key factors and drivers of development and prosperity, so that uncertainties can be taken into account in the planning process and by having a control lever and managing the future, build a desirable future.The result of unbridled urban development of the metropolitan area of Tehran is considered the most important and strategic spatial area of the country from various economic, social and political aspects, the occurrence of various challenges in the physical-spatial, social and economic fields, which shows the weakness of spatial planning on a macro scale.In this regard, the science of futurism by studying the trends seeks to identify drivers and uncertainties that will affect the future of the metropolis of Tehran and is an important part of the concern of organizations, policy makers, decision makers and citizens.Also, gaining a proper and collective understanding of the issues, trends and other future-making elements that can affect the metropolis of Tehran, prosperity and strategic policy making for its future is extremely importantand which trend can shape the future of Tehran, as well as formulating sustainable policies and strategies in the face of a complex future full of uncertainties, is very important in the success of the local government, the organization and the custodians of the affairs of the city of Tehran. As a result, it is vital to be aware of what is happening and to identify emerging issues that may arise.
This research aims to identify trends and identify uncertainties affecting the future of Tehran city, identify and evaluate various drivers, scenarios and images of the possible future of Tehran city development, and its main goal is to identify and analyze key factors affecting urban development and prosperity with a foresight approach.
Keywords: Futurism, MicMac, Tehran , Urban Development, Uncertainty.
Materials and Methods
This research is applied in terms of purpose and descriptive-analytical in terms of nature based on new prospective research methods. Also a combination of scenario method, exploratory method and Delphi method has been used. The method of collecting survey information and its tools is based on library study.The method of collecting information and the means of collecting it is a researcher-made questionnaire and interviews through the creation of expert groups using the Delphi method. In the current research, the statistical population is all the experts, experts and urban managers of Tehran municipality, of which 30 people have been estimated as the sample size based on Cochran's model.Depending on the type of statistical community, different methods can be used for sampling. In this research, the snowball sampling method was used, and in the descriptive statistics section, frequency percentage, average, etc. were used. In the inferential statistics section, due to the transformation of the research variables into pseudo-interval variables, the importance or presence of each feature was calculated based on the Likert scale andthe score of each option was calculated by multiplying the score of each option and then by calculating the sum of the scores of the options, the score of each item was extracted. The formal validity of the research according to the opinions of experts in the fields of urban management and urban planning, and the reliability of the research was 0.72 based on Cronbach's alpha test in spss software, which means good and acceptable reliability.In order to identify factors affecting the development and prosperity of Tehran, the Delphi interview method has been used as the main method; For this purpose, through library studies, the features, conditions and issues of the region were identified and based on the library and documentary findings, a questionnaire was prepared and distributed among the experts, who are known as expert panels in the Delphi method.Then the obtained data and the key factors identified by the elites were arranged in a 24 x 24 matrix in Mic Mac software and analyzed and the output was evaluated in line with the research objectives.In the next stage, the identified key factors were used to compile and present Tehran's future development scenarios, and based on the identified factors of the driving forces, a scenario cross was drawn in order to present orthogonal scenarios, and according to the score of each scenario, the preferred scenario was finally selected and used to compile and draw the vision of the development of the city of Tehran.
Results
The obtained results indicate that Tehran metropolis is an unstable system. Based on the analysis of Mic Mac software, among the 51 factors examined from the research literature and experts' opinions in this field, finally 12 factors were extracted as the key factors and forces for the development and prosperity of Tehran.The result of the scatter plot of the variables affecting the key development forces of Tehran shows that the system is in an unstable state, and except for a few limited factors that have a high impact on the system, the rest of the factors and variables are almost similar to each other.Of these 12 final key factors, 4 variables are located in the first area or influential variables and 8 variables are located in the second area or two-way variables, where 2 variables of economic status and poverty are located in the dual area, 4 variables of social and spatial justice, good urban governance, citizen responsibility and improvement of the level of education and culture are located in the risk area and two variables of participation and security are located in the target area.Also, no factor was selected from other influential and independent areas. Also, based on the type, 6 economic factors, 4 social factors and 2 management factors were found, which indicates the role and importance of economic factors in the development of Tehran city and its future development. In the next order, in order to form the axes of the scenario, the principle of combination of variables has been used;In this way, the variable of economic status, unemployment and poverty, which are three external-internal variables and are also thematically related (economic), were considered as one of the axes of the scenario. The three variables of integrated urban management, good urban governance and social and spatial justice are three internal variables and are closely related to each other, so these three variables are combined and form another axis of the scenario.Thus, the two axes of the scenario are: economic situation and integrated urban management. Therefore, four scenarios for the future development of Tehran metropolis can be described, which are:
- Improving the economic situation and integrated urban management
- Improving the economic situation and multiple urban management
- Economic recession and multiple urban management
- Economic recession and integrated urban management
Conclusion
This study reflects that the examination of the trends in Tehran metropolis (which has been done in the studies of the current situation), the views of the far-hand plans and the points of view and the results of the interviews with the managers all indicate compliance with the results of the futurist questionnaire in identifying and determining the key factors affecting the future development and prosperity of the metropolis of Tehranand the selectedscenario of the development of Tehran is the scenario of sustainable Tehran, in which the indicators of good urban governance and its realization in the metropolis of Tehran are prioritized, and as a result, we see an increase in people's participation in urban management and the growth of non-governmental organizations in the regionand the state of the economy has improved and with economic diversification has led to the reduction of unemployment and poverty; The first scenario is favorable and all the conditions in it are moving towards a suitable situation. Therefore, due to the nature of the development that exists in this scenario, there will be stable conditions in it, and it is presented under the title of sustainable Tehran scenario. In the end, it can be acknowledged that success in achieving all-round goals in Tehran metropolis depends on continuous interaction between key factors and detailed planning for drivers.In other words, sufficient attention from urban planners and managers to the influencing and driving factors and considering these key factors and the relationships between them will provide the necessary platforms for the realization, development and prosperity of the desired city.
References
Domingo D, Palka G, Hersperger A M (2021) Effect of zoning plans on urban land-use change: A multi-scenario simulation for supporting sustainable urban growth,Sustainable Cities and Society, vol: 69. Pp1-19.
https://doi.org/10.1016/j.scs.2021.102833.
Dufva, M, Könnölä, T &Koivisto, R (2015) Multi-layered foresight: Lessons from regional foresight in Chile, Futures, vol:73. Pp100-111.
https://doi.org/10.1016/j.futures.2015.08.010
Ibrahim B, Wind B, Maier K (2022) Future urban development scenarios for post-conflict Syria. How will returning refugees shape the future. Habitat Internationa, vol:119, 102499.
https://doi.org/10.1016/j.habitatint.2021.102499
Lumeng, L. I. U, &Jianguo, W. U (2022) Scenario analysis in urban ecosystem services research: Progress,prospects, and implications for urban planning and management. Landscape and Urban Planning,vol: 224, 104433.
https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2022.104433.
Ratcliffe, J, Krawczyk, E (2011) Imagineering city futures: the use of prospective through scenarios in urban planning, Futures, vol: 43. Pp 642–653.https://doi.org/10.1016/j.futures.2011.05.005.
Rönkkö, E, Luusua, A, Eeva, A, Herneoja, A, Muilu, T (2017) New Resource-Wise Planning Strategies for Smart Urban-Rural Development in Finland, Systems, Vol: 10, No 5‚ Switzerland‚ Pp 1-10.
http://dx.doi.org/10.3390/systems5010010.
Schwartz, P (1996) The Art of the Long view, New York, Doubleday.
*Ph.D Student in Development Sociology; Science and Research Branch, Islamic Azad University,Tehran, Iran. zeynabalamati@yahoo.com
**Corresponding Author: Professor of Sociology; Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
a-kaldi@srbiau.ac.ir
***Professor of Sociology; Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran. mehrdad_navabakhsh@yahoo.com
1. ابافت، سیمین؛ رضازاده، حافظ؛ کریمیان، معصومه و بستانی، مریم. (1399)، آینده نگاری توسعه شهری با رویکرد توسعه امور زیر بنایی (مطالعه موردی: شهر اردبیل، آمايش محيط، 50(13): 38-21.
2. احدنژاد، محسن؛ حاضری، صفیه؛ مشکینی، ابوالفضل و پیری، عیسی. (1397).شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر شکوفایی شهری با رویکرد آینده¬نگاری (مطالعۀ موردی: کلانشهر تبریز). نشریه پژوهش و برنامه¬ریزی شهری، 9(32): 30-15.
3. ایزدفر، نجمه و رضایی،محمدرضا. (1399). شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر بازآفرینی پایدار شهری با رویکرد آینده-پژوهی (مورد شناسی: بافت ناکارآمد شهر یزد، جغرافیا و آمایش شهری - منطقه ای، 10 (34): 130-109.
4. بزاززاده، مهدی. (1392). بررسی و تحلیل عوامل کلیدی مؤثر بر توسعة منطقه¬ای با رویکرد آینده نگاری منطقه ای (مطالعه موردی: استان آذربایجان¬غربی). پایان¬نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه تربیت مدرس.
5. بزاززاده، مهدی, داداش پور، هاشم و معطوف، شریف. (1393)، بررسی و تحلیل عوامل کلیدی موثر بر توسعه منطقه‌ای با رویکرد آیندهنگاری منطقه‌ای، مطالعه موردی: استان آذربایجان غربی، ایران، برنامه¬ریزی فضایی (جغرافیا)، 2 (13)، 104-79
6. بهشتی، باقر و زالی، نادر. (1390). شناسایی عوامل کلیدي توسعه منطقه¬اي با رویکرد برنامه ریزي بر پایه سناریو: مطالعه موردي استان آذربایجان شرقی. مجله برنامه¬ریزي و آمایش فضا، 15(1): 41-6.
7. پورمحمدي، محمدرضا و نادر زالی. (1388)، تحلیل نابرابري¬هاي منطقه اي و آینده نگاري توسعه (نمونه موردي: آذربایجان شرقی). جغرافیا و ¬ (دانشگاه تبریز).15 (32): 64-29.
8. حاتمی¬نژاد، حسین؛ زارع، علی و ترابی؛ حمیدرضا. (1398)، شناسایی پیشران های موثر بر وضعیت توسعه صنعت گردشگری پایدار در دالان ساحلی استان خوزستان با رویکرد آینده پژوهی، سومین کنگره بین المللی عمران , معماری و شهرسازی معاصر
9. سلاورزی زاده، محمد؛ شیخی، حجت و گلدوستی، زینب. (1400)، شناسایی و تحلیل عوامل مؤثر بر توسعه شهری با رویکرد آینده نگاری (مطالعه موردی: شهر ایلام)، پژوهش‌های‌جغرافیای‌انسانی، 53 (4): 1508-1491
10. دادفر، شیما، مرادی مسیحی، واراز، احمدیان، رضا، بندآباد، علیرضا، (1397)، تدوین فرایند طرح‌های توسعة شهری برمبنای رویکرد آیندهنگاری، جغرافیا، دورة جدید، 16 (57): 46-30.
11. ربانی، طاها، (1391)، روش تحلیل ساختاری، ابزاری برای شناخت و تحلیل متغیرهای مؤثر بر آیندة موضوعات شهری، همایش ملی آینده‌پژوهی، پایگاه درخشان آریا، دورۀ اول، تهران، 16 ص.
12. ربانی، طاها؛ میرزائی، حجت اله؛ قلیچ، مرتضی. (1398). آینده نگاری شهری به مثابه رویکردی برای سیاست گذاری و برنامه ریزی شهری(با تأکیدبر آینده نگاری کلان شهر تهران)، دو فصلنامه آینده پژوهی ایران، 4(1): 69-51.
13. رحیمی¬پور، بهاره؛ ظاهری، محمد و کریم زاده، حسین. (1399). شناسایی و تحلیل پیشران‌های کلیدی مؤثر بر توسعه پایدار گردشگری روستایی با رویکرد آینده‌پژوهی (مطالعه موردی: روستاهای هدف گردشگری شهرستان سقز). فصلنامه علمی-پژوهشی برنامه ریزی و توسعه گردشگری، 9(35): 111-90.
14. زارعی، یعقوب و استعلاجی، علیرضا. (1399)، کاربرد تکنیک VIKOR در تبیین و تحلیل الگوی توزیع فضایی خدمات عمومی پایه در مناطق مختلف شهری شهر بوشهر، آمایش محیط، ، 11 (43): 22-1.
15. زالی، نادر و پورسهراب، آناهید. (1396). آینده نگاری توسعه منطقه ای با رویکرد تلفیقی سناریونویسی و مدل تحلیلی SWOT مطالعه موردی: استان گیلان. برنامه ریزی و آمایش فضا، 21(3): 220-189.
16. زندحسامی، حسام، شهرام فر، شیوا. (1395). شناسایی ابعاد مؤثر بر آینده نگاری برنامه ریزی شهری با رویکرد اقتصادی(مطالعة موردی: تو سعة پایدار شهر قزوین)، اقتصاد و مدیریت شهری، 4 (3): 73-57
17. طاهری دمنه، محسن، کاظمی، معصومه و زهرا حیدری دارانی.(1399). سه داستان باورپذیر از آینده شهر اصفهان آینده نگاری شهری با رویکرد سناریونگاری. فصلنامه علمی برنامه ریزی فضایی، 10(3)، 22-1.
18. قزلباش، سمیه؛ سجادي، ژيلا؛ صرافي، مظفر و كلانتري، محسن، 1394، آينده پژوهي به روش سناريونويسي تکويني، چارچوبي براي پيوند علم و تجربه مطالعه موردي: نظام شهري استان زنجان، جغرافيا، 13 (47): 324-303
19. قزلباش، سمیه، سجادی، ژیلا، کلانتری، محسن، (1397)، اصول و روش‌های آیندهنگاری نظام شهری، آذرکلک، چاپ اول، زنجان، 370 ص.
20. کشاورز ترک، عین¬الله، قلیزاده، مهدی، ( 1394)، ارائة روش¬شنا سی برای آینده¬نگاری شهرهای هوشمند؛ مطالعة موردی: نقشة راه شهر هوشمند تبریز در افق 1404 ، چشم¬انداز مدیریت دولتی، شمارة 21 ، تهران،97-79 .
21. ملک زاده، ندا، بزاززاده، مهدی و مجتبی رفیعیان.(1395). شناسایی و تحلیل عوامل کلیدی مؤثر بر توسعه شهری با رویکرد آینده نگاری(مطالعه موردی: کلانشهر کرج). جغرافیا و توسعه فضای شهری،3(2)، 52-35.
22. مقیمی، ابوالفضل . (1395). معرفت¬شناسی آینده¬پژوهی در رویکردهای نظری به برنامه¬ریزی شهری، معماری و صنعت ساختمان، فصلنامه مدیریت شهری، 14 (38): 75-104.
23. نجفی، سعید. (1398). تحلیل عوامل موثر بر توسعه شهرهای مرزی با رویکرد آینده پژوهی (نمونه موردی : شهر زابل). نشریه مطالعات برنامه¬ریزی سکونتگاه¬های انسانی، 14 (3): 773-789
24. نعیمی، کیومرث، پورمحمدی، محمدرضا.(1395). شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر وضعیت آینده سکونتگاههای فرودست شهری سنندج با تأکید بر کاربرد آینده پژوهی. فصلنامه مطالعات شهری، 20، 63-53.
25. Amer, M., Daim, T. U., Jetter. A. (2013) A Review of Scenario Planning, Futures, 42, pp. 23-40.
26. Batty, M. (2011). Building a science of cities. Cities, 29, 9-16.
27. Dixon, T., Eames, M., Britnell, J., Watson, G. B., & Hunt, M. (2014). Urban retrofitting: Identifying disruptive and sustaining technologies using performative and foresight techniques. Technological Forecasting and Social Change, 89, 131-144.
28. Dalkey, N. C. (2002) An Elementary Cross- Impact Model, Technological Forecasting and Social Change, 3, pp.317-329.
29. Dufva, M., Könnölä, T., & Koivisto, R. (2015). Multi-layered foresight: Lessons from regional foresight in Chile. Futures, 73, 100-111.
30. Ejdys, J., Nazarko, J., Nazarko, L., Halicka, K., (2015), Foresight application for transport sector, in: Clean Mobility and Intelligent Systems, M. Fiorini, J-C. Lin (Eds), The Institution of Engineering and Technology, first edition, London, Pp 377-402.
31. Jaizuludin, M., (2011). City Foresight and development planning case study: Implementation of scenario planning in formulation of the Bulungan development plan. Future, 43(7), Pp. 697-706.
32. Georghiou, L., (1996), The UK technology foresight programme, Futures, Vol 4, No 28‚ Netherlands, Pp 359-377.
33. Godet, M. (2008) Strategic Foresight, Lipsor Working Paper, France, Paris.
34. Kameoka, A., Yokoo, Y., & Kuwahara, T. (2004). A challenge of integrating technology foresight and assessment in industrial strategy development and policymaking. Technological Forecasting and Social Change, 71(6), 579-598.
35. Kremer, P., Haase, A., Haase, D., (2019). The future of urban sustainability: Smart, efficient, green or just? Introduction to the Special Issue. Sustainable Cities and Society, 51(4), Pp.1-5.
36. Martin, B. R. (1995). Foresight in science and technology. Technology Analysis and Strategic Management, 7(2), 139-168
. 37. Olivia,B., Sandra M.,Pereira Annalisa C. (2016).The future imagined: exploring fiction as a means of reflecting on today’s Grand Societal Challenges and tomorrow’s options. Future Journal.
38. Pongthanaisawan, J.A., Wangjiraniran, W., Chuenwong, K., Pimonsree, L., (2018). Scenario planning for Low Carbon Tourism City: A Case Study of Nan, Energy Procedia, Vol 152, United Kingdom, Pp 715-724.
39. Ratcliffe, J., Krawczyk, E., (2011), Imagineering city futures: the use of prospective through scenarios in urban planning, Futures 43, 642–653;
40. Rönkkö, E., Luusua, A., Eeva, A., Herneoja, A., Muilu, T., (2017), New Resource-Wise Planning Strategies for Smart Urban-Rural Development in Finland, Systems, Vol 10, No 5‚ Switzerland‚ Pp 1-10.
41. Rotmans, J. (2006). A complex systems approach for sustainable cities. In M. Ruth (Ed.), Smart growth and climate change: regional development and adaptation (pp. 155-180.). Cheltenham, England: Edward Edgar.
42. Säynäjoki, E.S., Heinonen, J., Junnila, S., (2014). The Power of Urban Planning on Environmental Sustainability: A Focus Group Study in Finland, Sustainability, Vol 6, Switzerland, Pp 6622-6643.
43. Weber, M. (2012). FLAs and new patterns of governance of research and innovation. In S. Giessecke, A., van der Gießen, & S. Elkins (Eds.). The role of forward-looking activities for the governance of Grand Challenges. Insights from the European Foresight Platform. (pp. 4-11). Retrieved from:https:// ec.europa.eu/ jrc/ en/scientific-tool/ european-foresight-platform