الگوی روابط معنای «مکانهای عمومی باکیفیت» از منظر اندیشه اسلامی-ایرانی
محورهای موضوعی : شهرسازی اسلامی
محسن رفیعیان
1
,
مجتبی رفیعیان
2
*
,
محمدرضا بمانيان
3
1 - استادیار، گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه یزد
2 - استاد، عضو هیات علمی گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس تهران
3 - استاد، عضو هیات علمی گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس تهران
کلید واژه:
چکیده مقاله :
هر مخاطب با قرارگیری در مکانهای عمومی، معانی بسیاری را در ذهن خود تداعی میکند و سپس این معانی را در منظومه‌ای کلی و در ارتباط با یکدیگر قرار می‌دهد. و بر مبنای آن قضاوت کیفی میکند. که آیا مکان باکیفیت است یا نه؟ الگوی روابط معنایی، مبنای فهم کلی معنای مکان و کیفیت معنای مکانهای عمومی شهری است. یکی از عوامل شکل‌دهنده این الگو، زمینه اندیشه ای جامعه است. فهم یک فرد مجهز به اندیشه اسلامی-ایرانی از مکانهای عمومی با فهم یک فرد با زمینه اندیشه‌ای متفاوت، دارای تمایزاتی است. سوال اصلی این است که کدام الگو قضاوت کیفی معنای مکان را متاثر از زمینه اندیشه ای بهتر تبیین میکند. متناظر این سوال، هدف تبیین الگوی روابط معنای مکانهای عمومی از منظر اندیشه اسلامی-ایرانی است. در این پژوهش، روش تحقیق نظریه زمینه بنیاد با رویکرد کیفی، مبتنی بر 15 مصاحبه ی نیمه‌ساختاریافته بکارگیری شده و مصاحبه ها با استفاده از نرم افزار «مکس کیودا» در سه مرحله (باز، محوری و گزینشی) کدگذاری شده اند. نتایج حاکی از آن است که شاخصهای تقریباً یکسانی در خصوص معنای مکان در ادبیات عام و شهرسازی اسلامی-ایرانی وجود دارد، اما مهم چیدمان، نظم و آرایش این شاخصها در قالب الگوی روابط معانی است که در قالب 8 وجه به شکل خیمه معنای مکان، شامل: «طبیعی-زیست‌محیطی، مادی-معیشتی، اجتماعی-مردمی، هنجاری، هویت و اصالت، قدرت، پاکی و روانی» و یک مقوله محوری «تذکر و توجه به عالم بالا» ترسیم گردیده است. این الگو دارای سه ویژگی اصلی: استعلایی بودن، مکمل بودن و سلسله‌مراتبی بودن است. برمبنای این الگو قضاوت کیفی هر مکان عمومی شهری در درجه اول با هشت وجه صورت می گیرد و سپس مقوله محوری «تذکر، توجه(توحید)» بعنوان جوهر کیفیت معنای مکان، دال مرکزی و تکمیل کننده کیفیت معنا در ادراک مخاطبان و مبنای قضاوت آنها است.
This article is written because of the lack of a model for understanding the relationship of the meaning of public space in the perceivers's minds. The results of the study showed that there are two types of levels in any observer's mind that the first are straight, immediate and referential, and the second are implicit, secondary and normative. In fact the secondary thought are a basis for knowing a place as high quality or not. For example everyone considers a clean public place or a place with law as a desirable place. However these places could have not been known as a quality places, if they are impure (according to Islamic rules) or there is a sin in it. With this example, it is cleared out that the secondary meaning plays an important role in the qualitative judgment of public places. Therefore in suggested model, a first levels are around the circle and the secondary are in a center of that and also this model is arranged by some components that has some properties such as a) Transcendental and uplifting, b) Being complementary and c) Hierarchy.in an example meaning relationship could be like atent with a main coulmn and some strings, implicit, secondary and normative meanings are like a main coulmn and straight, immediate and referential meanings are like strings. Finally,quality of holdfast arrange around it.